Wstępna kwalifikacja do sportu

 

Aktywność fizyczna to jedna z kluczowych potrzeb wszystkich ludzi. Jest ona istotnym warunkiem zachowania i umacniania zdrowia każdego z nas. Wcześnie rozpoczęta i uprawiana systematycznie ma fundamentalne znaczenie dla naszego rozwoju.

Ruch towarzyszący dzieciom – początkowo w formie gier i zabawy – z czasem może zmienić się w regularnie uprawiany sport. Z chwilą, gdy młody zawodnik rozpocznie przygodę z profesjonalnym sportem nadmierna aktywność ruchowa, uczestnictwo w zawodach i ciągłe treningi mogą mieć negatywny wpływ na jego organizm. Narażony jest on na przeciążenia fizyczne i psychiczne, ale przede wszystkim na urazy i wypadki. Aby uniknąć narażania dziecka na niepotrzebny stres i nieprzyjemne zdarzenia należy profesjonalnie podejść do tematu kwalifikacji do sportu.

Aktywność w okresie dzieciństwa odgrywa ogromną rolę. Przede wszystkim stymuluje i wspomaga rozwój psychofizyczny i społeczny dziecka. Ma ogromną rolę w adaptacji bodźców i zmian środowiska oraz kompensacji nadmiernego unieruchomienia wynikającego z szkolnego trybu życia (tryb siedzący podczas nauki w szkolnej ławce, praca przy biurku itp.). Aktywność fizyczna chroni nasze dzieci przed wieloma zaburzeniami, m.in.: otyłością, cukrzycą i innymi.

W czasach ogólnego pośpiechu, postępu cywilizacyjnego oraz coraz szybszego rozwoju człowieka, dzieci wcześniej rozpoczynają profesjonalne trenowanie sportu. Presja ze strony środowiska do osiągania coraz lepszych wyników oraz samozaparcie i upór sprawiają, że dzieci powinny być szczególnie uważnie kwalifikowane do sportu. Warto powierzyć zdrowie i życie swojego dziecka specjalistom. Jeśli chcemy, by rozwijało się ono prawidłowo i osiągało dobre wyniki w sporcie skierujmy je do lekarza medycyny sportowej. Jest on wykwalifikowanym specjalistą, który orzeknie o zdolności naszego dziecka do uprawiania różnych form aktywności fizycznej, przeprowadzi diagnozę, leczenie i rehabilitację w przypadku zaburzeń i chorób, które wynikają z uprawiania sportów wyczynowych, a także przeprowadzi badanie zdolności wysiłkowej.

Lekarz, który ma uprawnienia do kwalifikacji może podejmować decyzję o przypisaniu dziecka do danej dziedziny tylko i wyłącznie na podstawie wykonanych badań i obowiązujących przepisów.

W Polsce kwalifikację dzieci i młodzieży do 21 roku życia do sportu mogą przeprowadzać:

  • lekarz specjalista z zakresu medycyny sportowej,
  • lekarz posiadający certyfikat Polskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej.

Zdrowie dziecka i precyzyjne sformułowanie jego możliwości w sporcie jest niezwykle ważne, dlatego warto wybrać się na profesjonalną wizytę, która zapewni nam spokój i kontrolę nad jego rozwojem.

W praktyce medycyny sportowej wyróżnić możemy:

1. selekcję naturalną (spontaniczną) – jej zastosowanie przyjmuje, że do grup sportowych przyjmuje się wszystkich, którzy są zainteresowani daną dziedziną sportu. Zakłada się przy tym, że po pewnym czasie dobrowolnie na rezygnację zdecydują się ci, którzy nie są zadowoleni z osiąganych wyników lub nie odnoszą ich wcale.

2. selekcję intuicyjną – polega na kierowaniu do sportu tych, którzy wykazują się wyższym od innych poziomem rozwoju fizycznego. Jest to subiektywna metoda, gdyż decydującą rolę odgrywa w niej doświadczenie, intuicja i wiedza poszczególnego trenera.

3. selekcję sztuczną (kierowaną lub zorganizowaną) – zmierza ona do kwalifikowania do treningu sportowego jedynie dzieci wykazujących się zespołem specyficznych cech i uzdolnień niezbędnych do uprawiania danego sportu. Atrybuty te mierzone są przez określony zestaw sprawdzianów i testów w sposób nieprzerwany. Zwraca się również dokładną uwagę na ciągły przyrost wyników sportowych.

Każda z wyżej wymienionych selekcji rozróżnia wiele czynników, które ją definiują. Są nimi wskaźniki morfologiczne, stan funkcjonalny, wiek i wynik sportowy oraz sprawność motoryczna.

Selekcja i kwalifikacja do sportu prowadzona profesjonalnie przez specjalistę medycyny dzieli się na kilka etapów. Wyróżniamy dobór wstępny, dobór właściwy, selekcję właściwą i selekcję specjalistyczną. Dobór wstępny opiera się na testach kontrolnych i badaniu lekarskim przeprowadzonym zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 14 kwietnia 2011 roku w sprawie trybu orzekania o zdolności do uprawiania danego sportu przez dzieci i młodzież do ukończenia 21 roku życia oraz przez zawodników pomiędzy 21 a 23 rokiem życia.

Selekcja właściwa obejmuje badanie lekarskie, testy kontrolne, zawody i sprawdziany kontrolne oraz badania biomedyczne. Selekcja specjalistyczna to znacznie większy zakres badań dla właściwszego rozpoznania. Jej etapami są badania lekarskie, testy kontrolne, zawody i sprawdziany kontrolne, badania biomedyczne oraz psychologiczne.

Klasyfikacja do sportu daje możliwość opracowania i usystematyzowania wiedzy na temat możliwości motorycznych dzieci w danym wieku. Opiera się to na założeniu, że potencjał motoryczny jest jednym z głównych kryteriów sprawności fizycznej dziecka.

 

Wiek dziecka

Możliwości dziecka odnośnie różnych dyscyplin

do 6 roku życia

Wszelkie dyscypliny sportu oparte na naturalnych formach ruchu w formie gier i zabaw ruchowych;

od 7 roku życia

Dyscypliny sportu oparte na naturalnych formach ruchu, kształtujące koordynację ruchu, nieprzeciążające wybiórczo narządu ruchu;

od 9 roku życia

Dyscypliny sportu kształtujące oprócz zwinności, także szybkość i dynamikę ruchu;

od 11 roku życia

Dyscypliny sportu kształtujące wytrzymałość i siłę;

od 14 roku życia

Dyscypliny sportu polegające na wprowadzeniu w pełnym zakresie treningu wytrzymałościowego;

od 18 roku życia

Dyscypliny sportu polegające na wprowadzeniu statycznych ćwiczeń siłowych;

 

W chwili, gdy określimy etap rozwoju naszego dziecka, przeanalizujemy jego możliwości, zainteresowania i pasje możemy przystąpić do wyboru odpowiedniej dyscypliny sportowej. Pamiętajmy, że pierwsze spotkania ze sportem mają sprawiać dziecku przyjemność i radość, nie należy zmuszać dziecka do uprawiania danej dziedziny, tylko i wyłącznie z powodu naszych sympatii i sentymentów. Jeśli zajdzie taka potrzeba wyślijmy dziecko na możliwie, jak najwięcej zajęć – niech samo zobaczy na czym polega dany sport i podejmie decyzję o tym, czy chce rozpocząć ćwiczenia, a w przyszłości podjąć profesjonalny trening. Poniższe zestawienie prezentuje przykładowe dyscypliny, których uprawianie może podjąć dziecko w określonym wieku.

 

Wiek dziecka

Przykładowe dyscypliny

bez ograniczeń wiekowych bilard, brydż, golf, ringo, snooker, szachy, tee-ball, warcaby, wędkarstwo;
do 6 roku życia w formie ćwiczeń ogólnorozwojowych, jako wprowadzenie do treningu specjalistycznego;
od 7 roku życia pływanie, piłka nożna, tenis stołowy;
od 9 roku życia

akrobatyka sportowa, badminton, baseball, softball, biegi na orientację, radioorientacja sportowa, curling, gimnastyka artystyczna, gimnastyka sportowa, hokej na lodzie, hokej na trawie, jeździectwo, judo, karting (kategoria młodzików), lekka atletyka – biegi krótkie, łucznictwo, łyżwiarstwo szybkie i figurowe, narciarstwo (treningi) skoki, biegi, zjazdy; piłka koszykowa, piłka siatkowa, tenis ziemny, szermierka, taniec sportowy, wrotkarstwo, żeglarstwo;
od 10 roku życia motocykle (kategoria młodzików), płetwonurkowanie (płetwonurek młodzieżowy od 10 roku życia – według Komisji Podwodnej PTTK i LOK), quady, żużel;
od 11 roku życia bojery, boks (trening ogólnorozwojowy), biathlon (bez strzelania), kick-boxing (trening ogólnorozwojowy), kajakarstwo, kolarstwo, lekka atletyka: biegi średnie i długie, skoki, rzuty (dysk, oszczep), narciarstwo (biegi, slalom), snowboard, piłka ręczna, rugby, saneczkarstwo, skibob, wioślarstwo – trening ogólnorozwojowy, zapasy – trening ogólnorozwojowy;
od 12 roku życia psie zaprzęgi;
od 14 roku życia biathlon, boks, ju-jitsu, karate, kendo, kick-boxing: light contact, lekka atletyka: rzut młotem, łyżwiarstwo figurowe – pary sportowe, Muaythai (boks tajski) – trening specjalistyczny, narciarstwo wodne, sport motorowodny, narciarstwo, płetwonurkowanie, pięciobój nowoczesny, ratownictwo wodne, strzelectwo sportowe, tae-kwondo, wioślarstwo, wushu, zapasy;
od 15 roku życia kulturystyka, lotniarstwo: pilot lotni, motolotni, Muaythai (boks tajski): udział w zawodach, podnoszenie ciężarów, sporty motorowe: karting, sumo, trójbój siłowy;
od 16 roku życia lotniarstwo: pilot paralotni, sporty motorowe: żużel, pilot-operator modelu latającego, pilot szybowcowy;
od 17 roku życia sporty motorowe (motocyklowe, samochodowe, quady);
od 18 roku życia alpinizm, bobsleje, ju-jitsu: full contact, kick-boxing: full contact, skoki spadochronowe;

 

Niedostatki aktywności ruchowej są dziś plagą wśród dzieci i młodzieży wielu krajów. Wraz ze wzrostem i wiekiem zmniejsza się ich zainteresowanie sportem; spontaniczność i naturalna ekspresja ulegają osłabieniu na rzecz statycznego i siedzącego trybu życia. Szacuje się, że dla około 70% dzieci zajęcia sportowe w szkole są jedynym systematycznym spotkaniem ze sportem. Obowiązkiem rodziców i opiekunów jest zwrócenie uwagi na ten problem i opracowanie właściwych programów pozwalających dzieciom na stały i właściwy rozwój fizyczny. Ruch fizyczny ma wiele zalet: gwarantuje zdrowie, poprawia wygląd, pobudza wydzielanie endorfin, które poprawiają nastrój i wpływają na optymistyczne nastawienie do życia.

Sport to zdrowie, jednak pamiętajmy, że niewłaściwie aplikowane bodźce ruchowe mogą prowadzić do pognębiania wad rozwojowych, zespołu przemęczenia czy też całkowicie zniechęcić do uprawiania sportu. Dlatego wchodząc w przygodę ze sportem warto zasięgnąć rad specjalisty medycyny sportowej i powierzyć zdrowie dziecka w dobre ręce.