Zasady minimalizowania ryzyka urazów
Profilaktyka to trudna dziedzina wymagająca znajomości szeregu czynników powodujących urazy sportowe. Zdarza się, że rodzice, trenerzy, nauczyciele nie zdają sobie sprawy z konieczności obserwacji swoich podopiecznych i stosowania metod, które mogłyby zapobiec urazom.
Młodym zawodnikom uprawianie sportu powinno dawać satysfakcję, podnosić sprawność i wydolność, uczyć pracy zespołowej i wytrwałości w osiąganiu celu. Przede wszystkim powinno im sprawiać radość! Około 50% wszystkich urazów sportowych u dzieci i młodzieży wynika z przeciążenia będącego wynikiem m.in. zbyt intensywnych treningów, twardych powierzchni treningowych, nieodpowiedniego sprzętu (często w nieodpowiednim rozmiarze), zmniejszonej elastyczności i siły mięśniowej.
Coraz częściej podejmuje się tematykę „profilaktyki w sporcie” w mediach, środowiskach sportowych i lekarskich, ponieważ profilaktyka urazowości w sporcie stanowi kompleks działań mających na celu zminimalizowanie uszkodzeń u zawodników. Na działanie to składa się głównie doskonalenie sztabu trenerskiego, instruktorskiego i nauczycielskiego w celu zapewnienia bezpieczeństwa sportowcom oraz podniesienie poziomu ich sprawności fizycznej. Statystyki pokazują, że niektóre działania profilaktyczne wydają się oczywiste i nie wymagające podkreślenia, jednak to, co wydaje się być naturalne, często umyka uwadze nawet najbardziej doświadczonych sportowców.
Powinniśmy mieć w świadomości, że każdy sport niesie za sobą ryzyko kontuzji. Każdy, kto zetknął się kiedykolwiek ze sportem wie, jak łatwo w nim o kontuzję. Można więc sobie wyobrazić, na jakie niebezpieczeństwa narażeni są sportowcy – ci mali i ci duzi, początkujący oraz ci już doświadczeni. Na obrażenia szczególnie narażone są małe dzieci, które nie mają jeszcze dobrze rozwiniętego układu kostno mięśniowego. Nie znaczy to jednak, że złamania i zwichnięcia nie dotyczą starszych sportowców.
Do głównych przyczyn urazów w sporcie zalicza się:
- niestosowanie się do regulaminów i przepisów mówiących o prawidłowym przeprowadzaniu treningów, gier i zabaw
- wadliwy sprzęt sportowy lub jego nieprofesjonalne użytkowanie
- niewłaściwa kontrola medyczna stanu zdrowia lub jej brak
Gdyby nie było odpowiednich działań profilaktycznych rozwój jakiejkolwiek dyscypliny sportu był by niemożliwy ze względu na duże zagrożenie dla życia i zdrowia sportowca. Aby zminimalizować ryzyko występowania urazów należy przestrzegać istotnych kilku zasad:
- należy kontrolować stan zdrowia sportowca (kompleksowe badania lekarskie)
- treningi muszą być prowadzone przez wykwalifikowanego instruktora czy trenera
- przed rozpoczęciem treningu należy sprawdzić stan miejsca, w którym mają odbyć się zajęcia (np. boisko, sala gimnastyczna itp.)
- przed rozpoczęciem treningu należy sprawdzić stan techniczny sprzętu sportowego
- zawsze należy pamiętać o wykonaniu rozgrzewki przez ćwiczeniami zasadniczymi
- każde ćwiczenie fizyczne musi być wykonywane na właściwym sprzęcie, dostosowanym do wieku, wagi, płci zawodnika
- należy rozpoczynać treningi 1 – 2 miesiące przed sezonem
- w czasie treningu nie wolno dopuścić do wyczerpania organizmu, gdyż taki stan może łatwo doprowadzić do kontuzji
- podczas ćwiczeń konieczne jest przestrzeganie zasad bezpieczeństwa
- trening, rozgrzewka, ćwiczenia główne muszą być dobrane w zależności od wieku, płci, możliwości i kondycji fizycznej ćwiczących
- należy dobierać odpowiedni strój sportowy do danej dyscypliny
- należy korzystać z odpowiednich środków ochronnych właściwych dla określonej dyscypliny sportowej (np. kasku, rękawic, ochraniaczy, nałokietników i innych)
- w celu przygotowania ogólnego planu treningów należy skonsultować się z lekarzem, który opiekuje się osobami ćwiczącymi
- każdy zawodnik po kontuzji czy przebytej chorobie, powinien być zbadany przez lekarza w celu dopuszczenia / niedopuszczenia go do treningów
- sportowcy i ich mentorzy muszą znać zasady udzielania pierwszej pomocy, a także umieć sprawnie ja udzielić
- uprawianie sportu wymaga fachowej wiedzy, znajomości podstawowych zasad bezpieczeństwa (ważna jest znajomość własnego ciała, zdolność koncentracji)
- w celu ograniczenia urazów należy dbać nie tylko o własne bezpieczeństwo, ale i bezpieczeństwo innych
- nie należy zbytnio się forsować, nadwerężać własnych mięśni
- w sytuacji kontuzji konieczna jest niezwłoczna fachowa pomoc lekarska (ewentualna rehabilitacja powinna być podjęta wtedy, gdy zadecyduje o tym lekarz)
- każdy uraz czy kontuzja musi być wyleczony całkowicie, ponieważ brak wyleczenia kontuzji może doprowadzić do trwałego uszczerbku na zdrowiu
- każdy sportowiec powinien prowadzić określony przez fachowca tryb życia m.in. prowadzić odpowiednią dietę
Sport to zdrowie, ale pod pewnymi warunkami. Jeśli będziemy pamiętać o wyżej przedstawionych zasadach, ryzyko kontuzji z pewnością znacznie się zmniejszy.
